Redding? Nee, rechten, dat is wat de cast wil. Na bijna vijf jaar staande ovaties in het Verenigd Koninkrijk komt de deels door sekswerkers zelf geschreven en gespeelde Sex Worker’s Opera nu naar Nederland.
Op haar gezicht is pijn te lezen. Verdriet. Het naakte lichaam van Emy Fem kronkelt over het podium, omsnoerd door touwen waaraan wordt gerukt. Heen en weer wordt de sekswerker geslingerd, van links naar rechts, van voor naar achter. Toch weet Fem de koorden langzaam maar zeker te ontknopen. Ze krabbelt op, recht haar rug en werkt haar tegenstanders met één felle haal tegen de grond.
In het snikhete bovenzaaltje van het Amsterdamse Zid Theater klinkt applaus. Zachtjes, want op een handjevol journalisten na is de ruimte leeg. De cast van de Sex Worker’s Opera repeteert hier vandaag. Morgen tonen Fem en haar medespelers van theatergroep Experimental Experience uit Londen de show voor het eerst aan het Nederlands publiek, in het Compagnietheater in Amsterdam.
De Sex Worker’s Opera, gedeeltelijk geschreven en gespeeld door mensen uit de sector zelf, is een theaterstuk dat bestaat uit de waargebeurde levensverhalen van tientallen sekswerkers van over de hele wereld. Gegoten in een mozaïek van grappige liedjes, treurige monologen en korte video’s wijzen de makers het publiek op de misvattingen die over het beroep bestaan.
Dominatrix
Fem, een van oorsprong Duitse transgender die haar brood verdient als onder meer escort, dominatrix en bondagespecialist, voelt en hoort de vooroordelen over haar werk dagelijks. “Mensen vinden mij viezig, een slachtoffer, een domme ziel die door een of ander trauma haar lichaam noodgedwongen moet verkopen.”
Ze weet waar dat negatieve beeld vandaan komt. “Wie heeft die nonsens niet van jongs af aan telkens weer te horen gekregen? Je dochter zal maar sekswerker worden. Maar de tijden zijn veranderd. Ik doe mijn werk vrijwillig en met plezier.”
Om mensen daarvan te overtuigen, sloot Fem zich aan bij de Sex Worker’s Opera. Sekswerk is een vak, stelt ze, vergelijkbaar met beroepen als slager, advocaat of accountant. “Mijn medespelers en ik hebben stuk voor stuk een keuze.” Vorsend streelt ze haar zwart gestifte lippen. “Accepteer ons. Respecteer ons. We zijn niet zielig.”
In het Verenigd Koninkrijk, waar het internationale gezelschap al bijna vijf jaar rondtrekt, kreeg de Sex Worker’s Opera lyrische kritieken. “Een intieme voorstelling die alle clichés op z’n kop zet”, schreef The Guardian. Hoewel hier en daar wat rommelig genoemd, werd de Sex Worker’s Opera geprezen om zijn rauwe karakter en authenticiteit.
“Sekswerkers, van escorts tot sm-meesteressen, worden in films, boeken en andere media normaliter eendimensionaal geportretteerd, door mensen van buitenaf”, aldus Siobhan Knox, de choreograaf van het stuk, die bovendien meerdere rollen vertolkt. “Hun leven is óf tragisch, óf glamoureus, zoals in de film ‘Pretty Woman’. Wij laten de experts zelf vertellen over leuke en minder leuke kanten van hun bestaan. Dat is de kracht van het stuk. De verhalen van sekswerkers uit zeventien landen zijn verwerkt in de show, sommige in een jazz- of hiphopnummer, andere in een humoristische sketch. Want ondanks de serieuze insteek is onze opera vooral heel grappig.”
Met het oog op de Gay Pride eind deze maand en de 22ste Internationale Aidsconferentie, die volgende week plaatsvindt in Amsterdam, besloot Knox haar grens over te steken met de Sex Worker’s Opera. “Ik hoop dat jullie net zo enthousiast zijn als het Britse publiek.”
Het is hier in ieder geval net zo relevant, bleek toen Knox en haar cast onlangs Nederlandse sekswerkers interviewden om de show een lokaal tintje te geven. “Huh, Amsterdam? Waarom? Wij zijn hier toch heel progressief? Die vragen hoor ik steeds. Prostitutie is gelegaliseerd en daardoor denkt men dat het wel snor zit. Maar wetten zorgen niet automatisch voor de vermenselijking van sekswerkers.”
De cast van de Sex Worker’s Opera is voelbaar nerveus voor de première. Uitgelaten drentelen de acteurs rond in de zaal, uitgedost in de meest opvallende outfits. Neem de pianist. In een loeistrak catsuit à la Sandy uit ‘Grease’ neemt hij plaats achter de toetsen. Hij springt weer even op en sjort wat aan zijn broek. “Sorry”, verontschuldigt hij zich. Op zijn kleurrijk opgemaakte gezicht met baard verschijnt een ondeugende blik. “M’n ballen.” Dan zwiept hij zijn enorme bos haar over zijn schouder en zet in.
‘Rights not rescue: our choice’, lezen de letters op een van de spandoeken die tijdens het lied in de lucht worden gehouden. Solidair herhalen de spelers de tekst in koor: rechten, geen redding, rechten, geen redding.
Een van de luidste stemmen is die van Stacey Clare. De ranke blondine is sinds bijna tien jaar stripper en paaldanseres in Londen. “Als sekswerker is het moeilijk een woning of andere baan te vinden. Wanneer men een blik heeft geworpen op je salarisstrookje of cv is het vrijwel zonder uitzondering einde verhaal. Ook dokters en psychologen wijzen altijd direct naar mijn werk. In ons vak worden we in het gros van de gevallen verkeerd gediagnosticeerd, en dat terwijl ons werk gewoon legaal is.”
Stripperscollectief
De afwijzingen maakten dat Clare zich kwetsbaar begon te voelen. “De stilte zorgt voor isolatie.” Ze besloot in haar woonplaats een stripperscollectief op te zetten, om het beeld van haar vak te kantelen. Ook voegde ze zich bij de cast van de Sex Worker’s Opera. “De voorstelling is activisme in een jasje van kunst. Een nieuwe vorm van protest.” Ze lacht. “En een efficiënte vorm, want zittend in een donkere zaal kunnen mensen niet voor ons vluchten.” Rap wordt haar blik weer serieus.
De Sex Worker’s Opera speelt van 22 juli tot en met 2 augustus, met uitzondering van maandagen en zondag 29 juli, in het Compagnietheater in Amsterdam.
Bron: Trouw.nl